پژوهشگر نیوز

به گزارش پایگاه خبری پژوهشگر نیوز به نقل از روابط عمومی موسسه استنادی و پایش علم و فناوری جهان اسلام (ISC)، دکتر سید احمد فاضل زاده رئیس مؤسسه ISC گفت: مؤسسه ISC هر ساله آخرین یافته­های علم­سنجی برگرفته از منابع و مراجع معتبر مختلف را تحلیل و گزارش می‌­کند. یکی از این گزارش‌ها، بر پایه آخرین یافته­‌های پروژه مشترک الزویر و گروهی از پژوهشگران دانشگاه استنفورد که به «فهرست دانشگاه استنفورد» معروف شده است انجام می‌شود.

فاضل زاده افزود: این گروه در چند سال اخیر، با تحلیل داده­‌های پایگاه اسکوپس بر اساس روش­شناسی ویژه­ای، اقدام به شناسایی و ارائه فهرستی از پژوهشگران پراستناد برتر جهان در یک پایگاه اطلاعاتی کرده ­اند. روش­ شناسی ابداع شده، مبتنی بر مجموعه‌ای از سنجه­‌های استنادی استاندارد شده برای ارزیابی تاثیر استنادی پژوهشگران در رشته‌ها و حوزه­‌های علمی مختلف است. آنان با ترکیب این سنجه‌ها، شاخصی به نام «شاخص استنادی مرکب» را ابداع و در مقاله سال 2016 خود معرفی و محاسبه کرده‌­اند. این شاخص مبتنی بر تعداد استنادات دریافتی، جایگاه (الگوی هم-­نویسندگی) و شاخص هرش نویسندگان می­‌باشد.

رئیس مؤسسه ISC در ادامه گفت: تازه ­ترین بروزرسانی این پایگاه در مهر ماه 1403 (سپتامبر 2024) منتشر شده است. این فهرست، عملکرد استنادی نویسندگان را به ازای بروندادهای پژوهشی منتشر شده آنان در بازه زمانی 1960 تا 2023 در 22 حوزه موضوعی اصلی و 174 حوزه فرعی تحلیل کرده و بر این اساس، نویسندگانی را که در زمره پژوهشگران پراستناد دو درصد برتر جهان قرار گرفته ­اند معرفی کرده است.

شایان ذکر است، این پایگاه در هر نسخه، دو فهرست از پژوهشگران پراستناد دو درصد برتر جهان را منتشر می­کند. تفاوت این دو فهرست در بازه زمانی استنادهای تحلیل شده است: در یکی از فهرست­های اعلام شده، بازه زمانی استنادهای دریافتی یک ساله است و در فهرست دیگر، بازه زمانی استنادهای دریافتی از سال 1996 به بعد در نظر گرفته می‌­شود. در این گزارش فهرست پژوهشگران پراستناد دو درصد برتر ایران و کشورهای اسلامی بر اساس عملکرد استنادی یکساله آمده است.

روند حضور ایرانیان در فهرست پژوهشگران پراستناد برتر جهان و کشورهای اسلامی

فاضل زاده اظهار داشت: در فهرست منتشر شده بر اساس عملکرد استنادی یکساله در سال 2023، تعداد 2327 پژوهشگر و بر اساس دوران خدمت 1021 پژوهشگر با وابستگی سازمانی جمهوری اسلامی ایران به ترتیب در میان تعداد کل 223152 و 217097 پژوهشگر بین المللی حضور دارند.

نمودار شماره 1، روند رشد فراوانی پژوهشگران ایرانی پراستناد دو درصد برتر جهان بر اساس عملکرد استنادی یکساله و دوران خدمت را نشان می‌­دهد.

همان­طور که مشاهده می‌شود، شمار پژوهشگران پراستناد ایرانی در این پایگاه روندی رو به رشد داشته است.

نمودار 1: فراوانی پژوهشگران ایرانی پراستناد دو درصد جهان بر اساس عملکرد استنادی یکساله و دوران خدمت

نمودار 2 بیست کشورهای اسلامی برتر در فراوانی پژوهشگران دو درصد بر اساس عملکرد استنادی یکساله را نشان می‌دهد. کشور جمهوری اسلامی ایران رتبه نخست را به لحاظ تعداد پژوهشگران پراستناد دو درصد برتر در میان کشورهای اسلامی به خود اختصاص داده است و کشورهای عربستان و ترکیه به ترتیب در رتبه‌های دوم و سوم قرار دارند.

نمودار 2: فراوانی پژوهشگران پراستناد دو درصد بیست کشور اسلامی بر اساس عملکرد استنادی یکساله - سال 2023

نمودار 3 بیست کشورهای اسلامی برتر در فراوانی پژوهشگران دو درصد بر اساس عملکرد استنادی دوران خدمت نشان می‌دهد. کشور جمهوری اسلامی ایران رتبه دوم را از لحاظ تعداد پژوهشگران پراستناد دو درصد برتر در میان کشورهای اسلامی بعد از کشور ترکیه به خود اختصاص داده است و کشورهای عربستان در رتبه‌ی سوم قرار دارد.

نمودار 3: فراوانی پژوهشگران پراستناد دو درصد بیست کشور اسلامی بر اساس عملکرد استنادی دوران خدمت - سال‌های 2023-1996

سهم نهادهای علم و فناوری کشور از پژوهشگران پراستناد دو درصد برتر جهان

رئیس مؤسسه ISC گفت: جدول 1 وضعیت کلی پژوهشگران پراستناد ایرانی را براساس وابستگی سازمانی در عملکرد استنادی یکساله به نمایش می‌گذارد. همانگونه که مشاهده می‌شود، وزارت علوم، تحقیقات و فناوری بیشترین سهم را از پژوهشگران پراستناد ایرانی (50/37%) را به خود اختصاص داده است.

جدول 1: توزیع فراوانی پژوهشگران پراستناد براساس عملکرد استنادی یکساله در وابستگی‌های سازمانی کلان سال 2023

جدول 2 وضعیت کلی پژوهشگران پراستناد ایرانی براساس عملکرد استنادی دوران خدمت را نشان می‌دهد. همانطور که قابل مشاهده است وزارت علوم، تحقیقات و فناوری بیشترین سهم را از پژوهشگران پراستناد ایرانی (64/15%) به خود اختصاص داده است.

جدول 2: توزیع فراوانی پژوهشگران پراستناد براساس عملکرد استنادی دوران خدمت در وابستگی‌های سازمانی کلان سال‌های 2023-1996

پژوهشگران پراستناد دو درصد برتر کشور به تفکیک حوزه موضوعی

وی افزود: در جدول 3 تعداد پژوهشگران پراستناد کشور در فهرست پژوهشگران پراستناد دو درصد برتر جهان (عملکرد استنادی یکساله) به تفکیک حوزه موضوعی نشان داده شده است. همانطور که مشاهده می‌شود، چهار حوزه موضوعی پزشکی بالینی، شیمی، مهندسی و فناوری‌های راهبردی (هوش مصنوعی، نانو، فرایندهای ساخت پیشرفته و ...) به ترتیب رتبه‌های یک تا چهار را در میان رشته‌های موضوعی به لحاظ فراوانی پژوهشگران پراستناد کسب کرده‌اند.

جدول 3: فراوانی و سهم پژوهشگران پراستناد دو درصد کشور بر اساس عملکرد استنادی یکساله به تفکیک حوزه موضوعی سال 2023

فاضل زاده ادامه داد: جدول 4 تعداد پژوهشگران پراستناد کشور در فهرست پژوهشگران پراستناد دو درصد برتر جهان (عملکرد استنادی دوران خدمت) به تفکیک حوزه موضوعی را نشان می‌دهد. همانطور که مشاهده می‌شود، چهار حوزه موضوعی مهندسی، شیمی، فناوری‌­های راهبردی (هوش مصنوعی، نانو، فرایندهای ساخت پیشرفته و ...) و پزشکی بالینی، 83/25 درصد از کل پژوهشگران پراستناد ایران را به خود اختصاص داده است.

جدول 4: فراوانی و سهم پژوهشگران پراستناد دو درصد کشور بر اساس عملکرد استنادی دوران خدمت به تفکیک حوزه موضوعی سال‌های 2023-1996